​Ахка бода никъ

Укх бетта 23-ча дийнахьа Наьсаре латтача, Сталина репрессех мехках а даьха Сибаре дахьийта хиннача къамашта хетаяь хьалъяьча гIалашка, «Ахка бода никъ», аьнна, цIи а йолаш, вIашагIкхетар хилар. Из дар наркомания яхача зуламца дувзаденна, цун духьала къовсам мишта, малагIча тайпара лоаттабича бакъахьа ба доашхаш. Укхаза кхайка тIабийха а шоашта хеза а баьхка бар наркоманашца болх бу Iаьдала викалаш, юкъара болх лелабу викалаш, кагирхой, журналисташ, иштта из хаттар дашханза даргдац аьнна хетараш.

Гулбеннарашта хьалхашка из вIашагIкхетар кийчдаьча Мемориальни комлекса болхлоша укхаза гойтар 2007-ча шера вай мехкарча «Барт» яхача студия болхлоша даьккха «Ахка бода никъ» яха фильм. Из дар, воI деша а хоаваь, цунга дешийта гIерташ, цунна, яхаш, дилла а къахьегаш йолча ший нанна, наркоман а хиле, тIеххьара кегарал вахе, тийшаболх а бай, цу унзарча лазарах леш волча зIамигача сага дайнача ираза вахара чаккхе хьахьокхаш даьккха фильм. Кино чакхдаьлча, гулббенараша, дIа-хьа а эцаш, даьшхар из хаттар. ГIалгIайчен керттера нарколог волча Ваделнаькъан Жамбулата яхачох, наркоманаш вай мехка болаш ба, царех бархI кхалсаг а я. «Вай мехка, дIаяз а бенна, наркоманаш ба, аьнна, белгалбаьнна нах – 1405 саг ва. Царех 289 саг цох тийша, из ца хилча цамегаш ба, из йоацаш вахар цахетараш а ба, III6 саг. ДукхагIа вай мехка лелаеш йола наркотикаш я героини, марихуанаи. Тахан уж а кхыяраш а корта бохабеш йола молхаш, хоадаяь дIаяхийта вай аьттув болаш яц. Лораш цхьа хиланза яргйоацача мара лелайиц уж, бакъда хIаьта а цхьан тайпара аьттув боал наркоманий из вIаштIехьа яккха а цунца шийна чам эца а», — йоах Ваделнаькъан Жамбулата.

Цу наха новкъостал де аьттув бий, е царга хьожаш, уж берзаргболаш болх бий вай мехка дIабодаш, аьнна, хиннача хаттарашта духьала жоп луш, нарколога аьлар. «Ше наркоманашта новкъостал дергда аьнна хеташ, царца майра лела йиш яц саг. ЦаI е шиъ а воацаш, дуккха хила беза царна гIо де чам а болаш, царца къамаьл деш бола нах, хIана аьлча, кIезига царца ха яккхача, хийла саг шоай чутIа дIатIавоаккхаш нийсденнад цар.

Вешта дарба дара гIулакха аьлча, Назраня шахьар больница – Крепосте я вай царга хьожаш, цар лазара бух тохкаш, царца къамаьл а деш, царна молхаш хьаязъеш моттиг. Бакъда цох ма хетта кхоачам хилац. Наркоман массаза а тIахьожам бе безаш саг ва. Цкъа чакх а ваьккха, цул тIехьагIа стационарни дарба деш, цул тIехьагIа социальни дарба деш, балхаш дIакхахьа беза царца. Бакъда из кхоачам тахан вай мехка болаш бац. Вешта хьатIадоагIача 2017-ча шера цу гIулакха лаьрхIа хургйолаш гIишло я-м йоах тхона хьалъеш», — йоах нарколога из гIишло шоашта хилар догдоахаш волаш.

Уж молхаш юаш, е дIаетташ шоашта зе деш лелачарел вогIа ба, уж йохкаш, наха юкъе дIа-хьа йоаржаеш лелараш. Цу хIамано нах толхабелга ховше, ох хьахургдола из хьарам ахча бахьан долаш къам бIехдераш а нийслу. Цу наха, къамо ше цхьан тайпара гIодаца, е юртах, мехках хоадаварца хIама цадой даргдоацача даьннад. Къа деций цу тайпарча сага лоалахой берий. Даьнеи наннеи ший дезалхо цIена ва анна хетача хана, цу сагагара из дохьаж хьа а ийдеш дмолаш, е тохаш хила йиш я моллагIвола саг. Цудухьа чIоагIа лораде деза бераш из хIама хьаде Даьлах а, даьх, наьнах а, къамах а бохьаргбоацаш, цох царна юхьIаржо хетаргйолаш. ХIаьта из наркотикаш йохкаш вар-м къаман хьалхара моастагIа ма вий.

ДIахо Iаьдала оагIорахьа малагIа балхаш ду цу унзарча лазара духьала дийцар ГIалгIайчен МВД болхлочо Шоанхой Мусас. «Тахан, моллагIвола саг хьа а лаьца, ханна оаха цун тохаш долча гIодах хIама хилац. Уж молхаш йохкар а дIа-хьа йоаржаяр а цхьан тайпара вIаштIехьйоал цар. Тахан вай кхетаде деза вай массане а цхьана из болх хьабе безаш хилар. Из у доаржадеш вола саг хьалаьцача, цун гаргара нах боагIаш нийслу из араваккхар дехаш. Из ца а деш, цу харц сага доагIа таIазар вай деш хилча дика хургдар.

ТIехьарча хана цу хьаькъе дукха балхаш дIакхухь оаха цу уна духьала. Хьагучабаьлча, гIод тоха цу наха, бакъда, цхьаволчо из ше гIод дIатокхаш дола хча цхьан ден е шин денхьадоаккхаш а ийслу из дохьаш дохкарца. ТIаккха тIехьагIа юха шоай наькъа тIа дIатIабовл уж нах. Оаха беш болча балха тхона новкъостий а хинна хьаовтта беза нах.

Вай цхьана цадаьр хургдац. Цхьаккха дича а декъадала йиш яц вай цу гIулакхагахьа», – йоах Мусас, юкъарча нахага фийла хила яхаш. ДIауйла йича, доккха зе да цу лазарах къама хьадоаллаш дар. ГIалгIайчен керттера нарколог волча Ваделнаькъан Жамбулата яхачох, шера наркоманашта тIера валарца 40 саг Iовоал. Дукха саг ва уж вай къама. Цудухьа, лакхе Мусаз ма аллара, дерригаш цхьана овтта деза вай цу уна духьала.

Укхаза вIашагIкхийттача метте цхьацца хIама доашхаш гучадаьлар наркоманашта гIо-новкъостал деш Iаьдала организацел совгIа юкъара болх лелабу организацш вай мехка йоацилга, е геттара кIалвиса, де хIама доацаш висача наркомана телефон дIа а теха, цунна пчихологически гIо де йиш йолаш дIайха така цахилар. Тахан цу гIулакха къахьегаргдолаш юкъара организацеш хилча, цох а гIулакх хила мегар.

Мемориални комплекса музее ер вIашагIкхетар дIадахьар дувзаденна дар, июнь бетта 26-ча дийнахьа белгалдеш долча наркоманиян духьала къовсам лоаттабара долча ден хетадаь. «Оаха деча балхашта юкъе чудоагIаш да адам хьехамца кхедар а. Цудухь тахан оаха тхоашта хьалхашка оттадаь декхар да, наха ер гIулакх мел кIома латта, укхох доалаш дола зе мел доаккха да дIахайта. Къаьстта кагирхой оаха укхаза бийхаб царна долчча тайпара цох доалла зе довзийта, уж дикагIа цу унах лорабалаг догдоахаш», — йоах Мемориала Болхлочо Савтенаькъан Зарифас.

Тахан укх лазарах доаллашдола зе, мел дукха дувце а, новкъа доацаш да. Бакъдар аьлча, наркоманашта-м лазар а, е у а хетац цох. Вай мел дукха дийцадар аьнна бала пайда бац, цу тIехьа къахьегар ца хуле. Се чакхвоаллаш аргда аз: хIара сагага ше лийхар кхоач.

Дала цIендаь дIадоаккхалда из вайна юкъера.

Газета «Сердало» № 96

 
По теме
В связи с предстоящим юбилеем 100-летия образования ингушской государственности, Министерство культуры напоминает о Республиканском конкурсе на создание лучшей композиции, в рамках подготовки к юбилейному праздничному мероприятию.
Источник фото: Фото редакции Полиция от местной жительницы узнала, что женщина, которая назвалась Светланой Федоровой, под предлогом продажи посредством соцсетей мебели, бытовой техники и посуды, в 2022-2023 гг.
Источник фото: Фото редакции Национальный проект «Демография», как известно, нацелен на улучшение благосостояния семей за счет мер финансовой помощи, которые будут способствовать повышению рождаемости,
Глава Ингушетии Махмуд-Али Калиматов проверил, как ведутся восстановительные работы в многоквартирном доме, который пострадал в ходе проведения контртеррористической операции в Карабулаке.
В Государственном музее изобразительных искусств Республики Ингушетия открылась выставка произведений живописи «Вместе с Россией!».
photo_5343742741852575501_y (1) - Министерство культуры ГБУ «Филармония им. А. Хамхоева» станет организатором конкурса, в котором могут принять участие все желающие.
Министерство культуры
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Суд апелляционной инстанции по уголовным делам Верховного суда Ингушетии 28.03.2024 рассмотрел материал досудебного производства по апелляционной жалобе защитника на постановление Магасского районного суда,
Верховный Суд
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор
В рамках реализации всероссийского проекта «ДоброВСело» врачи Сунженской центральной районной больницы совместно с волонтерами-медиками провели масштабное профилактическое мероприятие в сельских поселениях Чемульга и Аршты.
Газета Ингушетия
Стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности» - Министерство Образования С 20 марта стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности», который продлится до 10 апреля 2024 года.
Министерство Образования