ДЕШАРА ШУ ГАЬНА ДАЦ

ДЕШАРА ШУ ГАЬНА ДАЦ
Фото: serdalo.ru
Хьалхара денош

Дешара шу дIадоладала йисар дукха ха яц, цудухьа дай-ноаной, бIаргах саьрг кхийтача санна, шоай берашта дешарá эшаргдола хIама Iалашде гIерташ лел. ПаргIата бац царна хьехаш бола хьехархой а, дукха гIулакхаш хул, дешархой сийрдача, цIенача классашка тIаэцар духьа цар де дезаш. Бакъда тахан са дувца безам ба каст-каста цар теркал ца деш дутача хIамаех лаьца. Бер гурахьа школе хьадоагIача хьалхарча деношка нийслуш йола халонаш я са дукхагIа ювца безам бараш. Царех дукхагIа нийслучарех я, дешархой дувхара къоарза болаш хьааха болалуш хилар е, хьа ца ухаш, цIагIа багIаш хилар. Дикка ха йоал цу тайпара бер школе доацаш. Фуд-малад, деша хьа хIана ахац яха дош техкача, гучадоал, тIадувха школе кхухьа барзкъа доацаш, из бер цIагIа соцадаь хилар. Хьалххе цу шоай бера гIулакха боккхагIбараш оарцагIа цабаларах хулаш да дувцараш санна дола хIамаш. Цхьабараш таро йоацаш хул, цхьабакъда царна юкъе нийслу хьал дараш а. ЦхьоалагIа сентябрь хьатIакхаччалца школа дага ца йовхаш багIар, дешара гIулакха дукха сагота цахилар да.

Ира латтача дешаех да бераш дешара книжкашца Iалашдар а. Хьалххе хьа а баьхке, школе хьатела книжкаш хьаэц е бераша шоаш е даьша-ноаноша. Эггара тIехьа баьхкараш ца тоъаш биса а тарлу. ТIаккха школа бехке е, хьехархой а кулгалхой а лоткъабе болалу, шоай ханнахьа хьа ца боагIаш, цIагIа баьгIараш. Укх тIеххьарча хана из санна йола моттиг нийслу гIалгIай меттах долча книжкашца ювзаенна. Соахка уж ца тоъаш дисадар дуккха бераш, укх шера кхы а дукхагIа хила тарлу уж. Из дувзаденна да, хIара диъ шера кепа етташ арадаха деза книжкаш ара ца доахаш соцадаь латтар бахьан долаш. Цу хьакъехьа дукха дийцад газета оагIонаш тIа, телевидене гIолла, хьехархой а хьакимаш а вIашагIкхийттача моттигашка. Дувцар пайдана мичад, нагахьа санна гIулакх тоалуш ца хилча. Масала, 6-7 классашка дагIача берашта юкъе дукха дар автор И. Оздоев вола наьна меттах дола книжка доацараш. Библиотекага массанена тоъал хьадала хиланзар из, тикашка дохкаш дацар, дешара министерство а цу гIулакха де хIама доацаш йисар. Карарча шера ца таа тарлу 8-9 классашка дешача берашта эшараш а, хIана аьлча царна кепа тоха еза ха а тIехъяьннай. Цхьабола вай хьакимаш кердадараш хьадарга сатувсаш багIа, аьнна, хезад сона. Уж хьа маца дергда ховш а дац. Бераша фу де деза тIаккха? Боккхача наха а дайна, газет деша дезаш-м дац уж? Наьна мотт Iомабар, хар вайна дезе; школашка дIахьехача книжкашца уж бераш Iалашде деза эггара хьалха. Цхьаболча вай къаман нахага ала безам бар са, гIалгIай мотт школашка Iомабергбац, яхаш, хабараш дувцарашка къаьстта. Вай наьна мотт хьалха санна Iомабеш хургба. Цох хоам баьб Мехкдас Евкуров Юнус-Бека, Госдума депутаташа, политологаша. Бакъда вайцига из мотт цIаккха низагIа Iомабайтабац, хетаргахьа, дIахо а Iомабайтаргбац. ХIаьта из Iомабе ловш долча бера лаьрхIа цу гIулакха мел эшар ханнахьа Iалашде деза. Книжкаш тоъаш ца хуле, къаьнадараш ийца а дийшабаьннарашкара дийха а – цаI де деза.
Бер, ханнахьа школе хьадоаладаь, хьачу ца луш бараш а нийслу. КIира, ши кIира, бутт баьлча хьавоалаву керда дешархо. Мичахьа хиннав ер хIанзалца аьлча, из е Москве е Архангельске деша ваьгIа хул. Школе хьаийцачул т1ехьагIа, каьхата а электронни а журнала тIа дIа ца язвеш боаккх массехк бутт. ХIана, фу хиннад? Дешаш хиннача моттигера каьхаташ хьаденадац. Цу тайпарча бера даьх-наьнах уж шоай бера гIулакха сагота ба оалалургдий? Сона-м уж дукха сагота боацачох тара хет. ЛаьрххIа журнал доладе дезаш хул ишттача бера йоагIаш йола оценкаш IотIаувттае. Цхьаннахьа а оценка ца оттаеш вита йиш мичай из, журнала тIа веце а.
ТIехьадиса хьадена бер, цкъаза хьа ца эцаш дуташ а хул. Бахьан малагIа да? Iохоаде моттиг яц. Масала, школе цаI мара 9-гIа класс яц, цу чу хIанзле 28-29 дешархо вагIа, законо дIадехача 25-на меттел, цул совгIа цхьаькха истол Iооттаде моттиг а яц цу чу. ТIаккха мича вахьа веза из тIехьависа хьавенар? Тхов тIа ца хоавой, из Iохоаве моттиг-м яц. Из дIааьлча, цхьабараша нийса кхетадеш хул; цхьабараша гIар эккхийташ а хул, хIана аьлча нах а цар кхетамаш а бе-бе да. Цудухьа бера гIулакхага хьалххе хьажа беза, цхьан школе дIа ца эце, кхыча школе баха а кхувргдолаш.
Юххера, дешар дIадоладеннача хьалхарча деношка хила дезаш долча эггара кIезигагIа долча хIамаех массехк дош ала ловргдар сона. Кхаь бетта салоIаш хинна, кердача, лакхагIа йолча классе деша хьадоагIача берага тетрадь, ручка, къоалам, линейка, цу мугIарера кхыдола хIамаш хила дезий? Цхьа тетрадь дахьаш хьадоагIа цхьадола бер.
— Наьна меттах ши тетрадь леладе деза, — оал хьехархочо.
Хьахозаш дола жоп хул:
— Сога цаI мара дац.
Денорг доацаш, бутт-ши бутт боаккх цкъаза дешархочо.
— Мичад денорг?
— Эца дезаш ва со.
Цу тайпара моттигаш итташ нийслу дешара шу дIадолалуча хьалхарча деношка. БIарчча шу доаккхаш а хул цар, хьехархочо яхар дIа ца эцаш, кхоачаш ца деш. Дешара юхьигага хьежжа хул цун чаккхе а…

Хала бераш

Хала хете а, школе дешаш дола деррига бераш, цар даьй-ноаной цхьатарра хьаькъалаш, кхетамаш долаш хилац. Цхьанне бер, беза тIорми текхабеш, букардийрзе доагIаш хул деша. Вокхандар, баьсса тIорми бахьаш, е даьсса ши кулг хьаллаьце доагIа. ШоллагIдола бер деша доагIаш дац. Сенна доагIа из школе? Цунна дола жоп цкъаза бера ше лу.
— Мичаб хьа ручка, книжка? – ца хаьттача валац.
— Со школе венавац, — оал цо.
— Сенна венав хьо тIаккха?
— Саготалла венав.
Цу тайпарча дешархочо а цун цIагIарча боккхагIбараша а сакъердама кхыйола моттиг лехача бакъахьа хетар сона. Ше хIама цадарал совгIа, цадешарал совгIа, кхычарга, ший классерча новкъосташка, дешийтац цу тайпарча бера. Нийслу кхыча тайпара моттиг а. Делкъелца школе хила дезаш дола бер доацаш хул: деша хьаденадац из. Делкъел тIехьагIа велосипеда тIа а дагIаш, школен коа гучадоал.
— Тахан школе хIана вацар хьо?- яха хаттар дукха ца дезаш тIаэц цо.
— Царгаш тоае вахавар со.
Из да, оалаш ма хиллара, «дежурни ответ». ВIалла царгаш тоае цавахачо а ала тарлу иштта.
Делкъел тIехьа тоае йиш йоацаш хиннай-те уж царгаш? Хиннаяц. Бахьан да из. ЦаI ала ма дезий хьехархочунга а, бехк тIера дIабоаккхаш. Из санна дола хIама нийсдалара дукхагIа бехке да бера да-нана, сел хьисаб доацаш шоай дезалхочунга ха йоаяйташ дола. Бер тIахьожам боацаш диталга да из. Иштта хьахул хала бераш, тIехьагIа, доккха хилча, царна дика оамалаш Iомае атта хилац. Ха дIахо дIа мел йода, урокаш дукхагIа юкъагIъют, тIехьабисе хьа а баьхке, урокаш тIа дIачу ца болхаш, цхьаннахьа лечкъе латт. Каст-каста уж хьулалу моттиг нишка хул. Ах сахьата цу бIехача моттиге садоахаш латтар а дац унахцIена, кхы мел дар дIадаьлча а. Цул совгIа, иштта вIашагIъетталуш йола тоабаш гIаьле увза, лета, хIама лочкъаде, кхыдола зуламаш де Iомалу.
Школе воагIаш шийца урс, биток (кастет), зIанарца йийза фильмашка-боевикашка хула гIажамаш кхухьача дешархочун дага фуд? Цу хаттара жоп дала хала дац. Из воагIа берашта етта, кхерам тесса, цун меттаца аьлча, «лидер» хила дагахьа. Уж санна вола шиъ е кхоъ «лидер» цхьан школе нийслойя, хьехархой цар довнашта юкъеаххал хилац. Цхьайолча хана цар къовсамаш ийрча чаккхе йолаш а хул. Масала, сона дагадоагIа иштта къовсавеннача шин кIаьнках цхьанне, хьа а даьккха, вокхан урс Iетта. Чов хала еце а, больнице вига везаш хилар из. Нагахьа санна шоллагIчунга а урс хиннадаларе, тIаккха дов кIомлургдар. Цул совгIа, чов хиннача кIаьнка да-нана а кIаьда нах хиннабар, из сов доккха ца деш, машар баь, дитар цар из, фуннагIа дувце а, бераш ма дий ераш, аьнна. Бераш-м да уж, хIаьта а цхьадараш аттагIеи вожаш халагIеи хул царна юкъе а. Хьехархоша хьадаьха урсаш, гIажамаш, кастеташ, школе кхахьа ца доагIа кхыдола хIамаш Iо а даьхка, из зулам долга дешархошта дIахайтар духьа, хьажар (выставка) даьдар аз. Цу тайпара гулъяьча хIамаша дIалаьцадар цхьа-ши истол. Цхьайолча хана дешархочо, шийгара урс дIадаьккхача, оалаш нийслу:
-Хьадал хьай из, са даь урс да из. Нагахьа санна цунна дIахойя, еттаргья сона.
Вокхо оал:
— Наьха урс да из, дIадала дезаш ва со.
КхоалагIчунгара урс воккхагIволча веший хул. Цхьа моллагIа урсаш хилац ужаш а, бокъонца дола уркай урсаш хул, пIелг тоIабича чура ира дитташ хьалъара а кхувсаш. Фу аргда царех, хала бераш да, ца аьлча. МоллагIа шоаш даьча воча хIамах бола бехк дIатIаэца, бехказдала ловш а хилац уж. Шоаш леладер, мел во дале а, нийса хет царна. Из да эггара вогIдар. Укхаза сай вахарера цхьа масал доаладе лов сона.
Шолжа-ГIалий тIарча университета «Минутка» яхача моттигерча общежите вахар со, студент волча хана. Тхо дахача гIата тIа (этажа тIа) вахар тхол кIеззига воккхагIвола Хьалим яха нохчо. Геттара Iуйрийна кулг-юхь дила ше водаш, уйча илли доахаш оамал яр цун сомача, низ болча оазаца. Сона хеташ, цо из во а алацар. Тхона юххе вахар дезал бола хьехархо-татре. Цхьан Iуйрийна илли доахаш, уйча гIолла хьалвоагIача Хьалима ший бераш сомадаьхахарах эгIазъяхача татречун сесага:


— ЭгIа-м ваьвац хьо? – аьннадар общежитен иллиалархочунга.
— Ваьвац. ХIана ях Iа? Илли во доах аз? – аьннадар Хьалима.
Цул тIехьагIа кхы цун оаз хазанзар тхона Iуйрийна. Ше деш дола хIама наха деза мотташ даьд цо, бакъда из харцахьа долга хайча, кхы ца деш дитар. Иштта хила веза кIеззига хьаькъал-кхетам бола саг. Ше деча воча хIамах бола бехк дIатIаэцаш ховш деза школе дешаш дола бер а. ДIатIаэцаш ца хуле, из хала бер да. Цкъаза царел а халагIа хул цар дай-ноаной. Оамала хало кIаьнк вар аз хьехача школе дешаш. Хьехархочо Iовийха да цул а халагIа хиннавар:
— Соца деша яьгIар еций хьо, сона йовза-м йовз хьо. Са кIаьнк бехке вац, шо а шун школа а во йолга да из, — аьнна, яппараш а яь, ший кIаьнках «турпал» а ваь дIавахавар из. ШоллагIча дийнахьа фу де деза цу кIаьнка? Кхы вогIдар де деза-кх. ХIанз мала веха веза цу тайпара дешархо лоткъаве, да иштта хилча. Цигара хьабоагIаш ба халача берий овла. Классера истолаш кагдеш, корий кизгаш дохадеш, карташ, лампаш цар йоахаеш моттигаш нийслу. Дукха мах бола хIамаш (интерактивни улг) телхаеш а ха йоагIа. Сенна ду цар из? Шоаш деша багIача школанна е хьехархошта футтаройна. Шоай бер бокъонца школера дIадаккхалца, цунна цIенхаштта кхетам ца луш Iеш хул цар дай-ноаной а.
— Цо оаха яхар де-м тигац, — оал цхьаболчар.
Даьра дергдар зIамига бер долча хана денз яхар де Iомадаьдаларе-м, цунна дIагойташ хиннараш алхха бакъахьара масалаш хиннадаларе-м. Воча беро кхыметтел хIама лочкъаеш а хул. Из мичара Iомадаьд цо? Хьехархошкара Iомадаь вIалла а хург мичад из. Нийслу цу тайпара моттигаш таханарча вай школашка. Цкъа шийна йиша йигача найца совгIата енна телефон яхьаш школе ена хиннаяр йиIиг. Классерча цхьанне, ший аьттув ма баьллинге, из лочкъаяьяр. Цох доккха халахетар хилар йиIига шийна, хьехархошта, даьна-нанна. 5-6-ча классе дагIача бера мишта, мичара Iомаяьй из ийрча оамал? Цох цецвоал со, из мичара хьадоагIаш да сайна хойя а. Къоал деча бера цIагIа-ара гуш хинна масалаш дика ца хиннилга да из эггара хьалха. Укхаза дагадох сона СурхотIе а цун нах а дика бовзаш волча Аушев Ахьмада Мусас сайна дийца хинна цхьа хIама. Арчаков Аьсамарза яхаш воккха саг ваьхав Сурхо тIа. Cона а низткъа дагавоагIа из. Вай Сибрера цIадаьхкачул тIехьагIа, лоамарочун петара палчакх лелаеш, из мара воккха саг вайнавац сона. Мусас яхачох, цу воккхача сагá, йовлакха юкъедоаллаш, дикка ахча корадаь хиннад.
Из чудихьа дIа а дилла, ахча дайнад оалаш саг вий ладийгIад цо, нахага хийттад. Цхьа шу совгIа ха яьлча гучадаьннад, из ахча цхьаь яхача йоккхача сага хилар а из етт бехка хьаийца хиннилга а. Иштта юхаденнадар къоаночо шийна корадаь мискача йоккхача сага хьакъ.
Нагахьа санна шийца цхьан классе ягIача йиIига телефон лочкъяь саг Аьсамарза санна болча даьшца кхийнаваларе, цо из лочкъор дергдацар. Бера бакъахьара оамал хьахулача новкъа чIоагIа лоархIаме да дика масал. Цунга хьежжа хьахул эздел, гIулакх, сабар, эхь хетар яхараш санна йола оамалаш. Духхьал цхьан хьехархочоа дIатIабилла бита мегаргбац из болх, укхаза даьй-ноаной новкъостал эш.

Даьй-ноаной новкъостал

Бера школе йоаккхача хана дика дешара а хоза оамал гойтара а даькъе чIоагIа лоархIаме да дас-нанас хьехархочоа деш дола новкъостал а оагIув хьаллацар а. Мишта, мичахьа де йиш я цу тайпара гIончал? Эггара хьалха са белгалдаккха безам ба, бIарчча дийнахьа бер ший лоIамагIа дита йиш йоацилга. Школе из долча хана-м, хьехархой хьож цунга. ЦIадахача а, цхьаккха тIахьожам боацаш, хIама даа е бийсан Iодижа мара чу ца дехаш, дита мегаргдац из. Цхьацца декхараш хила деза бера хьалхашка латташ. Масала, дешара чудеча цIена барзкъа Iодаккхар, коа-карта леладер тIадувхар, хIама даар, салаIар, урокаш яр, ловзар, и. кх. дI. Дешархочо, кхы мел дола хIамаш нийса дойя а, урокаш яр талмаста де тарлу. Да е нана Iехаде тарлу цо, урокаш ю кеп увттаеш. МоллагIа во дешаш дола бер лоткъадича, нанас оал:
-Урокаш еш вагIа со, яхаш, вагIаш-м хул ер.
БоккхагIчар цIагIара болх бе Iохоадича, цу дешарца чам боацача бера Iомадац шийна тIадилла хIама. Цхьа таьма а дийя, ваьлар со Iомаяь, аьле дIавода. Цудухьа цо из болх мел дика кхоачашбаьб хьажа веза. Нагахьа стихотворени Iомаеш ваьгIавале, хьаювцийта еза; нагахьа упражнени еш ваьгIавале, мел нийса яьй хьажа веза. Цу тайпара тохкамаш де мегаргда математиках, исторех, кхыча Iилмаех долча декхарашта. Къаьстта а тесса дутачарех да, хьехархочо тетрадаш тIа даь тоадараш хьаIомадарца дувзаденна дош. Нагахьа санна бер гIалаташ доацаш яздеш хилийта безам бале, орфографе гIулакх цунга сихагIа карадерзадайта безам бале, тетрадашца дукхагIа болх байта беза. ТIаккха яздеш дола диктанташ цIена хул, изложенешкарча, сочиненешкарча гIалатий боарам дикка лохлу. Цхьайолча хана дешархочо цхьан оагIон тIа изложени язйича 70-га дIакхоачаш гIалаташ деш хул. Масала, 6-ча классе цо уж даьдале, дIахо дIайодача хана цо хьехархочун тоадараш хьаIомадеш ца хуле, 9-ча классе а дергда цо уж иштта. Кхера Iа меттагIбоаккхаш ца хилча, ше иллача уллаш хул бIаь шу даьлча а. Иштта да укхаза а. ХьаIомадарга хьежжа мара дIадалац уж гIалаташ. Уж цар Iомаду е Iомадац хьажа беза цIагIара боккхагIбараш. Мишта хьажа беза, сенах ховргда цар уж Iомаду е Iомадац? Из ха геттара атта да. ХIара кIира мел доал кIезигагIа хургда цар тетрадаш тIа хьехархочо цIеча шаькъаца даь йоазув. Из йоазув кIезиглуш деце, бер дешаш дац. Цу гIулакха дукхагIа бехке да да-нана. Цхьа саг вар машенаца Сурхо тIара Наьсаре воагIаш. Машен соца а яь, со тIахоавир цо. Цхьайтта класс яьккха ший воI деша дIаоттавеннавац, яхаш, хьехархошта сердаш вар из.
— Дала хьарам долда царна, шоаш хьаийду алапи, — аьлар цо юххера.
Сона чIоагIа новкъа хилар се цу дийнахьа цун машина чу нийсвенна, хIаьта а цунга ца аьлча Iеваланзар со:
— Хьай кIаьнк вий хой хьона бехке? Цхьадолча бераша хьехархочунга ладувгIац, цо дIадеххача тайпара, кIаьддалар доацаш, цIагIа къахьегац.
Кхы а дукха дийцар аз цунна, деша ух, яхаш, хьаухаш-чуухаш лелача берех лаьца. Цул совгIа цу даьга а кхоач воIа во дешарах болча бехка цхьа дакъа. Шиаш йоахаш волча дешархочунга цкъаза хоатт аз:
— Деноргага (дневникага) саг хьожий хьа?
— Хьож, — оал дешархочо.
— Мала хьож?
— Нана хьож, — хул дукхагIча хана луш дола жоп.
Да мичав тIаккха? Цунга а кхача мегаций ший виIий дешарах бола бала? Даьга Iа из дIааьлча, цо оалар да:
— Со мукъа мича хул, дийнахьа балха ма хулий.
Бийсан хьажа а мегаргва ший берий тетрадаш тIара йоазув миштад, денорга тIа малагIа оценкаш латт, хьехархочо фу яздаьд бера оамалах, гIулакхах лаьца. Цу гIулакха-м 5-10 минот а тоъаргья, кхы дукхагIа ха еце. Школе да хьавийхача, каст-каста хоз:
— Дневника тIа IотIаязде укхо леладер.
IотIаяздар а сенна пайдана да, даим цунга хьожаш, шоай дезалхочунца болх беш да-нана ца хилча. Уж хIамаш цар теркалдича дика хетаргдар сона. Бераш долча бегашта а ала мегаргдац «хIама дика а даа, аьннар вIалла ма де», «дийшар а веннав, цадийшар а веннав» яхараш санна дола дешаш. Цу тайпарча дешаша а харцкхетам луш хул кхувшбоагIарашта. Уж цхьанне Iомаду, иттне цунгара дIаэц, цул тIехьагIа геттара дIадарж, бегашта аьннача хIамах цIенхаш хьахул. Берий дегашка во лар юташ, Iоткъам беш хул уж. Цудухьа оал эрсий кицо: «Дош хьазилг дац, цкъа аьнна даьлча, хьалаца хала хул».
Вай тахан дах, дуккхача Iаьдала законашка ладувгIаш. Нагахьа санна цар дIадехар вай ца дойя, законаш телхаду вай. Уж толхадаь саг, ховш да, бе-беча бехктокхаме оз. Зуламхо ва из. Цу тайпара хIама Iомаде мегаргдац берашта. Укх деношка Магасе водаш вар со, «газела чу» вагIача сона юххе (хьалхашка водитель вагIача), хьачухайшар 6-7 шу даьнна хургвола кIаьнки къона кхалсаги.
— ХIанз кхоъ ма хулий тхо? – аьлар аз.
Са дешаш теркалдеш саг вацар. Столице чувоаллача яьча ГИБДД посте хьалкхача гарга долча хана, водитела кIаьнкага аьлар:
— Хьо IочутаIалахь.
Постá хьалтIехдовллалца, IочутеIа ваьгIар из зIамига пассажир. Во масал дар нанас а водитела а цунна гойтар. Иштта кхеде мегаргдац бераш. Дас, нанас шоай бер дикагIа йола оамалаш хургйолча тайпара кхедойя, из да-кх цар хьехархошта дергдола эггара доккхагIдола гIо-новкъостал.

С. Арчаков, ГIалгIай республикан заслуженни хьехархо

№124 (12060), шинара, 21 август, 2018 шу Вторник, 21 августа 2018 года

 
По теме
В Ингушетии Российское общество «Знание» совместно с региональным Министерством образования запускает серию просветительских мероприятий для карьерного самоопределения в области информационных технологий в рамках трека «Знание.
В 136 школах региона в рамках проекта патриотического воспитания граждан России введены ставки советников директора по взаимодействию с детскими общественными объединениями.
В текущем году в регионе обновят центр непрерывного образования для детей о с ограниченными возможностями здоровья в сельском поселении Нижние Ачалуки Малгобекского района и 5 школ в Магасе, Назрани,
Цикл профориентационных лекций запустили в Ингушетии - ГТРК Российское общество «Знание» совместно с Министерством образования Республики Ингушетия запускает серию просветительских мероприятий для карьерного самоопределения в области IT в рамках трека Знание.Лекторий.
ГТРК
В 136 школах региона в рамках проекта патриотического воспитания граждан России введены ставки советников директора по взаимодействию с детскими общественными объединениями.
Газета Ингушетия
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Медицинское обследование в 2023 году прошли 124 тыс. несовершеннолетних жителей региона, или 96% от общего числа, сообщили газете «Ингушетия» в пресс-службе Главы и правительства республики.
Газета Ингушетия
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор