«ЛАЬТТАН МУХЬ»

«ЛАЬТТАН МУХЬ»
«ЛАЬТТАН МУХЬ»
Фото: serdalo.ru

Сибаре дахьийтача къамай хьамара, «1абий-гув» т1а хьалъег1ача г1алашка в1ашаг1кхетар д1адихьар, «Стон земли» аьнна, ц1и а йолаш, Дзуганаькъан Билана яздаь повестахи дувцарехи латта книшка дувцаш. Ц1енхашта, лаьрхх1а йоазонхочо баьча балхаца хьоашал тасса а из бовза а укхаза баьхка хилар йоазонхой, 1илманхой, духтохкархой, хоамбоаржабархой, юкъара болх лелабераш, иштта летератураца шоашта чам бараш а.

Цу книжкан презентаци укхаза гIалашка дIаяхьар ший маIан долаш да. ХIана аьлча кастта хьатIакхоачаш да мехках даьхача къамай бала дагабоха белгалдаь ди.

«Касста октябрь бетта 30-ча дийнахьа мехкахдаьхача къамай бала дагбоха ди ма дий вайна. Из ди дага а деха, иштта цун дIагарга а эза, дIахьош да таханар вIашагIкхетар. ХIана аьлча «Стон земли» яхача книжка чу дувцар да вай къам мехках даьккхача шерашка царга хинна хьал, цар вахар мишта дар, цул совгIа хьоахадаьд I992-ча шера гурахьа хинна хатар а. Ха дIа мел йода из бала лайна, хало текха боккхий нах дIабовлаш хиларца, цох бола хоам кIезигагIа хов наха, цу хьаькъе дола каьхаташ а сов дукха дац. ХIаьта Билана кинижка дийшача, кхетаргба дешархой, цу хьаькъе язде шоай а аьттув болга, цох лаьца шоаш а язде йиш йолаш хилар», – аьнна, белгалдир Зарифас.

Билана язъяь повесть а дувцараш а боккъонца хиннача хIаманна тIагIолла да. Цо цу тIа бувцаш бола нах а боккъонца хинна ба.

ВIашагIкхетар дIахьош хиннар яр дукха хана денз Билана дезала доттагIа йола къаман литература тохкархо, филологи Iилман кандидат, ГИТИСа хьехархо Гилева Елена. «Стон земли» эггара хьалха дийшачарех цаI я из. Цо яхачох, Билана ма хетта аьттув баьннаб, литература яздара бокъо лора а еш, дешархоша уйла ергйолча тайпара из язде.

«Эггара хьалха сога Билана ший болх хьахьекхача хана, аз аьлар цунга, ма хулла чехкагIа арадаккха деза ер книжка. Ер чIоагIа дика яздаь да, из эрсий меттал яздаь хиларах, дерригача дунен тIа эрсий мотт ховш мел болча наьха деша а довза а аьттув хургба из. Биланас айдаь дош гIалгIашта чIоагIа лоархIаме да, укх повестаца гIалгIай йоазонхой ЧIахканаькъан СаIида а Коазой Iисай а мехках бахарах дола литература Iадат дIахохьош да. Дешархочоа санна, хеталу сона, укх йоазон лакха мах бе беза, аьнна. Къаман тархьара дакъа айдаьча а ца Iеш, наьха кхел а ювц йоазонхочо», – йоах Гилева Еленас.

Гулбеннарашта юкъе дукха айтта баьна боккхий йоазонхой бар. Цар хIаране белгалдир, йоазонхочо айдаь хаттар чIоагIа лерхIаме хилар а чоалхане хилар а.

«Воай мотт бахаш ца хуле, кхоане хургьяц вай къаман. Сога мехках дахара хьаькъе КГБ йоахар: «хиннадац из», «хьона гIанахьа дайнад из», «из дицде деза», «Iаьдал гIалат даьннад». Цу хана из дош вIалла хьоахадайташ дацар. Бакъда, хIанз аьттув ба вай из дувца а цу хьаькъе язде а, дуненга из дIакхайкаде а. Аз вай Сибаре дахьийтара хьаькъе яздаьча хIамах кагирхоша хийла оал сога: «Iа дага а деха Iояздаь хIама да из, хинна хила йиш яц цу тайпара хало, Iазап». Даьра хиннад. Кушкех байна бадаш нах бIаргабайна ва со Сибаре волча хана, тIагIолла нIани дIа-хьа а ухаш. ФуннагIа дале а, из дош ай а даь, ер книжка яздаь дика болх ба. Дала маьрша лелаволва Билан. Бакъда, гIалгIай меттала яздаьдаларе чIоагIа дика хургдар ер», – аьнна, белгалдир халкъа йоазонхочо Коазой Аюба Iийсас.

Билана «Стон земли» яхача повеста гIалгIай меттала таржам даьд йоазонхочо Ноакастхой Хаваша.

«Цу книжкан айса таржам дале хьалха цкъар лерттIа, лаьрххIа дийшар аз из. Айса дийшача, яздара бокъонгахьеи метта хьаькъеи бехкбоаккхилга нийсделанзар са. Бакъда, цхьадола гIалгIашта юкъе хила йиш йий хьогI, аьнна хеталуш, хIамаш нийслора, уж оаха йоазонхочунца дийцад. Билана ший балха воккха пхьар хилар хьагойтад цу повестаца. Ший уйла наха кач ца а ехкаш, шийна хетар нахага тIаэцийта ца а гIерташ, дешархошка цу гIулакха уйла яйт цо. Из чIоагIа дика начIал да. Сона хета, Билана цу повета тIа бувцараш ший дай болаш санна, бакъда, цу хьаькъе кхы хьоадаь хIама-м дац цун», – йоах Ноакастхой Хаваша.

Автора хьаяхачох, из кинижка цо яздаьд 8 шера гаргга йолча хана чухьа. Книжка латт I повестахи I0 дувцарахи.

«Сайна могача тайпара, вай къамага хинна хьал, цар I3 шера шоай боацача мехка дIайихьа ха, Сибаре бахале а, юха цIабаьхкача а гаьнадаьнна цхьан дезала пхьенцара гIулакх хьахьокха хьежав со цу повеста тIа. Сона бакъахьа хетар воай кагирхоша цу тIехьа уйла йича, фу дар из, мишта чакхбайлар цох вай дай. ХIаьта дешархоша баьр ма бий мах. Сона бакъахьа хета, къаьстта хьаийцача дезала вахарга гIолла цу гIулакхага вай хьежача», – йоах Дзугаев Билана.

Ер книжка арадалале ши-кхо шу хьалха аз а деша нийсделар из, сайна хетар аз аьлча бакъахьа хеташ, Билана деша а аьнна. Бакъдар аьлча, сона цу хана чIоагIа дика хийттар из дош айде а, дашха а, цу тIехьа нахага уйла яйта а йоазонхочун ма хетта вIаштIехьадаларах. Цу хана аз Биланага ала а аьлар, кинижка ма хулла сихагIа арадаккха деза Iа, аьнна. ХIана аьлча кагирхошка уйла яйта а, вай даьша лелаяь хало, воай тархьар царна диц ца далийтара а, чIоагIа дика хIама да из. Мел дукха ха дIаяхарах, цIаккха а тIехьа хургдац вай дай бехк а боацаш Сибаре бахийтарах дола дош язде.

Аз фу аргда, шоай аьттув бале, из кинижка, вIаштIехьа а даьккхе, деша, оаша деше, цох боккха пайда баргба шоана. ХIаьта Билана дIахойодача хана а иштта дика язде аьттув балба. Тешашва со, кастта цо тIехдика йоазош дергхиларах. Дала аьттув боаккхалба цун.

Матенаькъан Илез

 
По теме
Шин-кхаь дийнахьа догIаш дийлха, хотта баьннабар хьунагIа. Ког лаьтта Iооттабича, хьамча хьекхача санна дIалоацар.
Укх деношка «Сердало» газета оагIонаш тIа кепа теха даьлар, массехк номер тIа хинна Озиев Салмана яздаь «Сона дагадоагIача хана гIалгIашта юкъе леладеш хинна даьех диса Iаьдалаш» яха йоазув.
В Ингушетии Российское общество «Знание» совместно с региональным Министерством образования запускает серию просветительских мероприятий для карьерного самоопределения в области информационных технологий в рамках трека «Знание.
Цикл профориентационных лекций запустили в Ингушетии - ГТРК Российское общество «Знание» совместно с Министерством образования Республики Ингушетия запускает серию просветительских мероприятий для карьерного самоопределения в области IT в рамках трека Знание.Лекторий.
ГТРК
В 136 школах региона в рамках проекта патриотического воспитания граждан России введены ставки советников директора по взаимодействию с детскими общественными объединениями.
Газета Ингушетия
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Медицинское обследование в 2023 году прошли 124 тыс. несовершеннолетних жителей региона, или 96% от общего числа, сообщили газете «Ингушетия» в пресс-службе Главы и правительства республики.
Газета Ингушетия
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор