​ЛоархIаме вIaшaгIкхетар

ДIадахача шоатта дийнахьа Назранерча районни культура ЦIагIа дукха нах гулбеннабар. Гуш дар уж чIоагIа гIозбаьнна хилар. Цунах тамаш елга а дацар. ХIана аьлча, укх шера 4 нюне ГIалгIай Республика хьакхайкаярца цун кулгалдара структураш вIашагIйохка езаш я. ХIаьта из болх дIаболабара лаьрххIа комисси я вIашагIъелла. Цу комиссе викалаш бар Москвера цу дийнахьа хьалкхаьча.

Гулбеннараша дIаьхдаь тоараш тохарца тIаийцар РСФСР Президента ГIалгIайчен Республике гIолла ший викал ве лаьрхIа Костоев Iийса, РСФСР Лакхехьарча Совета къамашта юкъерча гIулакхий комиссе Председатель В.А. Тишков, РСФСР Лакхехьарча Совета викал, Эскара Инарал Ермаков В.Ф., РСФСР Лакхехьарча Совета халкъа депутат Богатырев Бембулат, кхыбараш.

ВIашагIкхетар хьадийллар Наьсарен райсовета председатела Ш. Могушкова. Цо гулбеннарашта бовзийтар Москвера енача Российски Федераце делегаце доакъошхой. Цул тIехьагIа къамаьл де дош делар Тишков Валерий Александровича.

– Со хIанз духхьашха венав ГIалгIайчен лаьтта, – аьлар цо. – Бакъда, со дукха хеза ва шун хъаькъали, сабари, денали долча халкъах. РСФСР Президент а, Российски Федераце Лакхехьара Совет а хоадам боллаш болх бе лаьрхIа ба «репрессированни халкъашта реабилитаци яра Закон», ГIалгIай Паччахьалкхе хьакхоллара Указ вахаре кхоачашдара. Цу гIулакха эггара хьалхара эшар да, лидерий барт хилар. ХIанз укх сахьате Россе вице-премьера Е. Гайдара кабинето кийчъеш я шун республикана, экономически гlo дара йола решени. Цул совгIа репрессе шерашка хинна материальни зе меттаоттадара гIулакх а да чакхдоаккхаш. Тхо, тахан даьхкад шо долча, машари сатеми хилийтара дIахо де дезачох цхьана дага довла а, тхоаш шоана дIадовзийта а. Со тешаш ва шун а тха а низаца хила ма еззара ГIалгIай Республика хьаяра вай низ кхоачаргхиларах.

ТIакиха къамаьл де дош делар РСФСР Лакхехьарча Совета викала, Эскара Инарала В.Ф. Ермаковна.

– Со къамах эрсе ва, – аьлар цо. – Аз доккхал ду шун мехкахочунна Аушев Руслана. Турпала седкъа дIалуш се хинна хиларах. Аз иштта доккхал ду Русланацеи цун вешийца Адамцеи се Афганистане цхьана хиларах. Со тешаш ва, шун новкъосталца, администраце керте латтачунца, Президента викалца цхьана ГIалгIай Паччахьалкхе хьаеча вайна дуккха а дика хIамаш карагIдаргхиларах.

Цо дIахо ший биографи йийцар. Ермаков Виктор Федоровича 57 шу даьннад. МугIарерча салтечунгара дIаволавенна Эскара Инаралга кхаьчав. Из хиннав Афганистане тIом баьча 40-ча арме командующи. XIaнз укх сахьате РСФСР Лакхехьарча Совете болх беш ва.

– Аз тешал ду шоана, вай барт хуле, шун xlapa беро «Со ший лоIамагIа йолча ГIалгIай Республике вахаш ва», ала йиш хургхиларах, – аьлар инарала.

– Тахан гIалгIай къам малагIча хьале да дувца эшаш дац, сога хаьттача. Из вайна дика гуш да, – иштта дIадоладир ший къамаьл Президента ший викал оттаве лаьрхIача Костоев Iийсас:

– ГIалгIай Республика хьакхайкаяра мел къахьега дийзад вайна дика хов. Къаьстта цу даькъе дукха болх баьб РСФСР халкъа депутаташа Б. Богатырева, И. Костоева, кхычар. Цудухьа вай хьадеш дар цхьа гIулакх долга кхета а деш, тайп-тайпарча партешта, боламашта юкъера къовсамаш дIа а даьха, цхьан бартаца дIахо болх бе беза вай. Со валлац шоана хьехар де. Цхьабакъда, се къамах гIалгIа хиларца, шун дулх-цIийха хьаваьнна се хиларца, вай халкъа кхел сона а бе–башха яц.

– Шоана дика хов, – аьлар Костоева дIахо, – со чин дезаши, «портфе.ть» езаши ца лелалга. Массехказа сайга Президента викал, хулвалар хьо, аьнна дехар даьчул тIехьагIа мара раьза а хиннавац. Сай керттера болх а битабац аз. ГIалгIайчене Iаьдала структураш хержа яьнначул тIехьагIа сай балха тIа юхагIоргва со. ХIанз вай де дезар фуд аьлча, сих а ца луш, демократически наькъаца ГIалгIай Республика хьакхоллалга да.

Гулбеннарий цlepax ше къамаьл деш Къахьегама ветерана Альмурзиев Бахьаудина Москвера баьхкача хьаьшашка моаршал а хоатташ аьлар:

– 1924 шера денз, таханарча денга кхаччалца бала озаш хьадоагIа гIалгIай къам. Сона дика йовз, бюрократе еррига а формаш. Царех цаI я шийна хIама ца гуш санна ма дарра долча гIулакхага ца хьажар. Цу тайпара хьаенай Росси хIанззалца тхона доагIача даькъа. Из ишта хилара тешал да 1944 шера 24 сахьат далалехьа тхо мехках дахар, хIаьта укх 47 шера тхогара дIаяьха къаман бокъонаш юхаметтаоттае ца тугаш хьайоагIаш хилар.

ДIахо цо белгалдаьккхар массане а бартаца ГIалгIай Республика хьае езаш хилар.

– Со, Къулбаседа ХIирийчен Пригородни районера ва, – иштта дIадоладир ший къамаьл Тепсуркиев БIазе. – 1934 шера тхоай республиках даьхад тхо. ЧIоагIа хало оз оаха таханарча дийнахьа. Нах балхара дIабоах гIалгIай къамах болга хайча, гIалгIай чубахача цIеношта герз детт, уж лелхийт. Цхьаккха а тийша болх бисабац хIирий кулгалхоша тхона духьал ца боаккхаш. Тахан цхьаццанахьа къамаьлаш хоз, Наьсарени, Малгобекскии, Сунженскии кхо район чуйоагIаш ГIалгIай Республика хьае еза, яхаш. Из данне а нийсса дац. Республика хьае еза йиъ районах. ХIана аьлча, 50 процент гIалгIай къам Пригородни районе дах. ХIаьта кхаь районах паччахьалкхе хьае-м хIанзчул итт шу хьалxaгla а йиш яр. Цул совгIа кердача республика столица Буру хила а еза. Къайле йолаш хIама дац, нагахьа санна оаха, боккхагIбараша кагий нах юха ца беттаре хьоггехьа укхаза хила ца дезар хинна хургхилара. Из туржаI ца хилийта хIанз вай цхьана оарцагIдовла деза.

– КIезига делегацеш хиннаяц тхо долча Москвера, – аьнна дIадоладир ший къамаьл Пригородни районера венача Котиева. – Тхога дика ла а дийгIе, оаха шун дош къоастадергда, аьле дIаболх. ХIаьта Москве юхабахача тха бала бицлу царна. Оаха дехар ду ер гIулакх тесса ца дуташ бакъболча, цIенача наькъаца чакхдаккхар. ТIаккха цу даькъе шоана мел эша хьалаш хилийта гIалгIай халкъ хьожаргда шоана.

Kloapra чулоацам бола къамаьлаш дир вIашагIкхетаре журналиста Чахкиев Башира, Костоев Хажмурада. ТIема а къахьегама а ветерана Имагожева, Наурбиев Салмана.

ВIашагIкхетар чакхдоалаш гулбеннарий хаттарашта жоп делар В. Тишкова, В. Ермакова.

А–Г. УГУРЧИЕВ,

тха спецкор

«Сердало» № 37

 
По теме
В связи с предстоящим юбилеем 100-летия образования ингушской государственности, Министерство культуры напоминает о Республиканском конкурсе на создание лучшей композиции, в рамках подготовки к юбилейному праздничному мероприятию.
Источник фото: Фото редакции Полиция от местной жительницы узнала, что женщина, которая назвалась Светланой Федоровой, под предлогом продажи посредством соцсетей мебели, бытовой техники и посуды, в 2022-2023 гг.
Источник фото: Фото редакции Национальный проект «Демография», как известно, нацелен на улучшение благосостояния семей за счет мер финансовой помощи, которые будут способствовать повышению рождаемости,
Глава Ингушетии Махмуд-Али Калиматов проверил, как ведутся восстановительные работы в многоквартирном доме, который пострадал в ходе проведения контртеррористической операции в Карабулаке.
В Государственном музее изобразительных искусств Республики Ингушетия открылась выставка произведений живописи «Вместе с Россией!».
photo_5343742741852575501_y (1) - Министерство культуры ГБУ «Филармония им. А. Хамхоева» станет организатором конкурса, в котором могут принять участие все желающие.
Министерство культуры
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Суд апелляционной инстанции по уголовным делам Верховного суда Ингушетии 28.03.2024 рассмотрел материал досудебного производства по апелляционной жалобе защитника на постановление Магасского районного суда,
Верховный Суд
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор
В рамках реализации всероссийского проекта «ДоброВСело» врачи Сунженской центральной районной больницы совместно с волонтерами-медиками провели масштабное профилактическое мероприятие в сельских поселениях Чемульга и Аршты.
Газета Ингушетия
Стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности» - Министерство Образования С 20 марта стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности», который продлится до 10 апреля 2024 года.
Министерство Образования