Тахан, декабрь бетта 31-ча дийнахьа чакхдоал дукха атта хиннадоаца 2016-гIа шу. Сиха дIадахар ер шу, бакъда, хьадаьча, карагIдийнача хIаманга хьежача, воккхийве а гIадваха а хIамаш корадоагIа. Духхьал мехка хиннача хувцамех аьлча а да дукхача тайпара тоаденна хIамаш. Из, аз хIанз дашха, дагарде ца дезаш, наха шоашта а дика хов, кхетадечоа. ХIаьта, е ха е ахча ца тоъаш, кхоачаш цадеш диса гIулакхаш тIехьа тIадоагIача шерашка хьалдиза хьожаргда вай, Дала аьннадале, массадаргаш а цхьана. Къаьст-къаьстта дечул, дуккха а шийгахьа пайда болаш хул наха цхьана хьадаь хIама. Цул совгIа эр-безам сов а боал.
Ше укх дIадахача шера йоаяьча ханагеи цу чухьа ше кхоачашдаьча гIулакхагеи хьажа, уйла йоре, бакъахьа хетар сона вайх х1аране а. Сайца уйла йосса са дега чу, фу даьд аз, малагIа гIулакх да, де йиш йолчоа юхера, аз кхоачаш ца деш дитар, барий са айса даьчул дукхагIа дикаш де, наха накъавала, мехка хьал тоаде аьттув? Бар. Сай санна массане а хинна хургба аьнна хет сона из, бакъда, вай уйла-м йиц. Цу хаттарга ладийгIача, хеталу, даьчул дуккха а дукхагIа хIамаш де карагIдаьнна хургдар-кх са, аьнна. Из уйла вай массане а йича бакъаха хетар сона, тIадоагIача шера цхьа минот, цхьа юкъ лоадам боацача гIулакха вай йоаергйоацаш. ХIана аьлча, хьадувцачох, вайна ма харра, дIадахача шерал, халагIа цахуле, аттагIа хургдац тIадоагIа 2017-гIа шу. Ма хилда из хала.
Аз из хIана ях аьлча, цхьа минот ха йоае мукъа дац вай. Вайга йиш яц, воайла хьалха болча наха бIара а хьежаш, царех хьегаш дагIа. Вай уйла а, хьалхашка оттадаь хаттар а хила деза, хьалха болхачарна дIатIехьакхе а, хьаштдале, царел д1аьалхадовла а. ХIана аьлча тIехьависача сага кхетт моллагIа кхеташ йола хIама. ДукхагIа кIалвусар тIехьависар ва. Из башхало йолаш дац, Iилмангахьа дале а е кхыча хIамангахьа дале а. Саг массаза алсамвувлаш, ди тIехьа ший кхетам, хьаькъал лакхдеш, дунен хьалхенца ийна ваха веза. Иштта цахьувзаш вола саг гаьнна тIехьавус.
Керда шу хьатадарца, дерригача дунен тIа санна, вай мехка а цхьацца наьха дог гIоздоаккхаш балхаш дIакхухь. Школашка берий дог гIоздоаккхаш, царна цхьацца совгIаташ декъаш моттигаш а нийсъеннай дукха. ХIаьта са хьоахаде хьашт да Сурхо тIарча ишколашка из гIулакх дIа мишта дахар. Укх юртарча ишколашка а, кхычахьа санна, кердача шера духьала болхаш, лаьрххIа кийчбеннабар нах. Сурхо тIа йиъ я ишкола, хIаьта аз хьоахадергда №3 йолча ишколе из гIулакх мишта хилар.
Iуйранна доладенна цIай делкъелца 1-ча классагара 6-ча классага кхаччалца долча бераша дакъа лоацаш дIадихьар. ХIаьта 7-ча классагара 11-ча классага кхаччалца делкъел тIехьагIа хилар ц1айга самукъадаккхар. Юрта дахача бераша цу тайпара кийчам баьб аьлча тешаргвоацаш, оамалах а гIулакхаца а дар бераш. Из ишкола кулгалхо, хьехархой бахьан долаш да. ХIана аьлча цар кийчдаьча тайпара, цар беннача хьехамга хьежжа кхув бераш хьа.
Ала деза, укх №3 йолча Сурхо тIарча ишкола шоай юртарча таро йолча наха берашта дIа-хьа декъийта совгIаташ деннадар, аьнна. Цудухьа юххьанцарча классашка деша дагIача берашта, цхьаккха къоаста а цавеш, массанена совгIаташ декъа вIаштIехьдаьннад ишкола администрацен.
«Укх юртарча предпринимателаша новкъостал даьд тхона, берашта дIа-хьа декъа совгIаташ даларца. «Империал» яхача органезаце викала Полангхой Хьасана 100 совгIати, «Неон» яхача органезацен кулгалхочо Аьстамарнаькъан Хьамзата 100 совгIати луш, ши бIаь совгIат деннад ишкола хьа. Уж оаха юххьанцарча 4 классашка дагIача берашта дIа-хьа дийкъад. ДIахо а цхьацца оамал баьб оаха. Баркал ала безам ба са уж совгIаташ денначарна. Тахан вай берий дог хьаьстад цар, Дала дог хьоасталда цар. Дала шоай балхагахьа а, рузкъангахьа а, дикашкахьа а совбоахалба уж. Керда шу даькъала хилда вай массане а», — йоах Сурхо тIарча №3 йолча ишколан кулгалхочо Татренаькъан Руслана.
Тхьовра лакхе айса аьннар керда доаккхаш, цIаькха а ала хьашт дар сона, цхьа минот ха йоа а цаеш, вай дезала, цIенна, юрта, шахьара, мехка дикадар ловш, вайкъахьегар ловр сна. Цул совг1а барт болаш вай дахар, бакъдолчунна т1ехьа барт болаш.
Хало ца хулаши, вас ца хулаши, хIама новкъа ца хулаши саг вахац укх дунен тIа. ХIаьта а, кIезиг-мезиг долчоа са а тохаш, вIаший тIера а долаш, в1аший дезаш, воайла эшача х1амангахьа накъадувлаш даха деза вай.
Дала даькъала долда вай массайолча ханашкахьа. ХIаьта укх хьахулача кердача шера дуккха дика хIамаш хьаде аьттув а боалаш, вай мехка хьал тоа а деш дIадаха Дала аьттув лулба вайна.
Матенаькъан Илез
«Сердало» № 199-200