ЦIийоацар

(дувцар)

Боккхача новкъа а даьнна, баIай босах хьалдийрзар юртара жаIул. Юкъ-юкъе из човха- дийя, юкъах йоалла сурилг берте хьора Загала.Нихах къург а бийя, деррига дуне чулаца, довза, зе гIерташ мо, гаьнна дIа а хьежаш, волалора тIаккха. Веде, веде, Iохьалха а ваьле, хьаргIан ткъам мо йоаржайий Iоюллар Iаьржа ферта. Кулга гола Iо а гIортайийя, хаьнарваьле уллаш цхьа юкъ йоаккхар. Иштта уллар хIара дийнахьа, иштта дар тахан а.

Духьаларча босагIа гIолла болабенна лелалача маьлхо ший зIанарашца баьцашта, зизашта, лаьттан лорал деш мо хет зIамсага. Матардаха даьгIа мергIилгаш хьалнийсделе дIаовтт. Са дол. Дийнлу. Лораш бувцаш мара хезабеце а, сийдола дошо малх эггара воккхагIвола лор ва, аьнна, хет хIанз Загала.

Уж уйлаш ешше, кIезиг-кIезига водаш тхьагIара а ваха, чIоагIача набарах велар из. Цун бIаргий ногIараш IотIадаха дукха ха ялале, лаьттан кIалхара хьалтIа а яьнна, магIара IотIайолаелар букъ тIа нанапIелг мисселIаьржа кIаьд боалла, шецца дIаьха когаш дола гизг. ХIара гIа массаза баккха, соца а соцаш, Загал зувра цо. Из меттагIвоале, юха тхьагIарваххалца, лаьттах Iо а теIе улларгьяр.

Делкъа ха хулаш, гIовтала пхьоша тIагIолла урагIъяхе, пхьарса пхьидах царг тох цо. Цун дохьажах дахча мо чIоагIделе дIаотт, низ бола дегI. Кхы а цхьа сахьат дийзар мекъача гизга Загала юхь тIа кхача. Ший дIаьха когаш вIашка а тоIадаь, цу миноте цун аьтта мерIурга чу къайлаяьлар из.

Боалаш биача мо, бат цIийенна малх босел дIатIех а баьнна, чубиза кийчлуш бар, Загал хьакхийттача хана. Бакъда ког, кулг хьоаде, корта айбе магацар цунна. Дувладенна латтар деррига дегI. ХIанз а шийна фу даьд хацар цунна. Низткъа юкъага кулг дахийтар. Беттара яьккхача шалта бухь Iетта, ворох цIий даьккхача, гIойле хилча санна хийтар цунна. КIезиг-кIезига мукъадаьлар кулгаш, когаш… ТIаккха деррига дегI. Урахайра Загал. Чурча кочаца чов а йийхка, гIеттар. ДегIо ладувгIе а, даш деттача мобар корта. Боад еттар бIаргашта. БIарга ца гуча низо, харбаза бурилг мо керта тити теIаю мотталора. Тахан геттара бIаьха хийтар цунна цIабахьа беза никъ.Iохьежар юртагахьа. Цу хана юрта хьалчукхача доаллача жаIула цIог дайра Загала.

Жа цIадаьхка йоккха юкъ яьлча мара, цIенах кхетанзар из цу бус. Нах юхебагIаш сега ваьлар. Цунна тIа ца воалавеш саг висанзар: дол дехкар, поал тувсар, бIаргловца боаккхар. Молла вийха, аяташ дешийтар, жай даьккхар. Бакъда цох гIойле хиланзар.

— Лоамарошта юкъе цаI мара дийша лор вац. Сатессача цунна тIавига веза кIаьнк, — аьлар дас. Лич яр цун цIи, из наха везаш, берригача мехка вовзаш саг вар. Цудухьа Оарцас, иштта яр лора цIи, шийна гIулакх дергда аьнна хетар цунна.

Анайисте кердача ден кIай оасилг низткъа хьакъедача хана, Оарца наIарга сецар гIайбаш а оттадаь, унахо чувагIа шерчий ворда. ХIама техар, ЖIали Iаьхар. ЦIайзар цIен ниI.

— ДIавоагIа, дIвоагIа, — картал чухьара хьахезар къоаналгахьа лестача сага оаз. Кастта корашка а наIарашка а кIай кисеш дадача цIалга чу унахочоа гонахьа хьувзар къаьна Оарц. ЦIалга цхьан саьн чу боаллар, лакхе лайси йола кхуврч. Доккхача оаркхо чу дадар тайп-тайпара урсаш, гам, моарзагIаш, чIийнаш, маьхий, зIамига жIов, оста, дIам. Ишкапа чу латтар зIамига а йоккха а шушаш, банкаш, гибаш. Цунах боаллача мIарах Iодадар доахана чурех даь тайнаш. Вокх саьн чу латтар дахчан маьнги, цIенъюкъе а пенца а дIанийсдаьдар лоха а лакха а гIандаш.

— Фуд хиннар? Лазар фуд. Лазар? – хаьттар лора.

Керта тите тIа кулг диллар зIамсага. ДIадийцар хиннача тайпара.

Уйла йир лора, лазара корта бовза гIерташ. Пайда хиланзар.

— Ер сона хеза хIама дац, — доккха са даьккхар цо юххера а. – ЭттIаве веза… Хьаь чу фуд хьажа.

Цун деша духьалвала веннавар Лич. Бакъда воIа де ший кхы молха доацандаь, Загал эттIавайта раьза хилар из.

— Наькъа вена, кIаьдвенна хургва унахо, салаIийта деза цунга, — маьнгена пIелг тIахьекхар фусам-дас.

Шин — кхаь сахьата Загалага наб а яйта, цIагIа чубаьхкар Оарци Личи. Пела дизза Iоеттар саг тхьувсавеш йолча баьцах яьккха мутт. ДIамолайир. Тхьайса дIавахар Загал. Кулгаш, когаш, корта маьнгена IотIа а бийхка, оаркхонна тIавахар лор. Цкъарчоа хьаийцар урс. ХьадоаттIадир керта тите тIара цIока. ТIаккха, йиткъа тIехк гуча а яьккха, гам хьекха эттар. Маьха бухь IотIаоттал Iург даьлар титех. Цу хана Оарца байра тIехка кIалхара хьакъеда Iаьржа тIадам:

— ЭхI! – бIарахьежар из Лачара. Корта лестабеш тIа а ваха, кхабеллар чухьайза бухь бола бIаьха маха. Из кхохкабелча, цун цIийбенна бухь Iеттар цо тхьовра шийна бIаргабайнача Iаьржача кIаьд тIа. Хьалъайбир. Цунна юхье ягIар, зIамсага хьаь тIа йижа хинна, бIаьха ялх ког бола гизг. НанапIелг миссел йоккха яр из.

— Фуй из?! – хьаюхегIертар Лич.

Баламаш эзар Оарцо:

— ВоллахIий хац… Бакъда хIанзчул тIехьагIа аз цIийоацар аргда-кх укхох.

Гам хьийкхача тите тIа думе чIегилг а хьекха, шалмаз санна бола боалоз IотIа а билла, цIока IотIалотадир цо. Массехк маха баьккхар…

Боад белча, Оарца коара араяьлар, юхь лаьца йоалаю шерчий ворда. Цу чу, вела а велаш, вагIар тоавенна Загал.

Автор: АРЧАКОВ Сали

Ещё новости о событии:

(дувцар) Боккхача новкъа а даьнна, баIай босах хьалдийрзар юртара жаIул.
13:56 24.08.2017 Skforussia.Ru - Магас
(дувцар) Боккхача новкъа а даьнна, баIай босах хьалдийрзар юртара жаIул.
12:44 24.08.2017 Сердало - Магас
 
По теме
Дукха нах баьхаб, хIанз а бах вай мехка, шоай гIулакх тIехьатетташ, мел йоккха хало шоашта хуле а, къаман юкъара гIулакх хьалхадоахаш.
Дукха ха йоацаш ГIаьбартой-Балкхарой республикерча Султан Ураган яхача иллиалархочунга ладувгIаш вагIаш, цо юха дагайохийтар сона 70-ча шерашка хинна Наьсареи цу ханара цун кагий нахи.
В ОФСИН России по Республике Ингушетия прошли пожарно-тактические учения - ОФСИН по Республике Ингушетия Сотрудниками ведомственной пожарной охраны ОФСИН России по Республике Ингушетия совместно с работниками пожарно-спасательной части № 4 г. Карабулак МЧС России по региону были проведены занятия,
ОФСИН по Республике Ингушетия
Суд апелляционной инстанции по уголовным делам Верховного суда Ингушетии 28.03.2024 рассмотрел материал досудебного производства по апелляционной жалобе защитника на постановление Магасского районного суда,
Верховный Суд
Корь - это острое инфекционное заболевание, характеризующееся общей интоксикацией, воспалительными явлениями со стороны слизистых глаз, носоглотки, верхних дыхательных путей, характерной сыпью.
Роспотребнадзор
В рамках реализации всероссийского проекта «ДоброВСело» врачи Сунженской центральной районной больницы совместно с волонтерами-медиками провели масштабное профилактическое мероприятие в сельских поселениях Чемульга и Аршты.
Газета Ингушетия
Стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности» - Министерство Образования С 20 марта стартовал региональный этап Всероссийского конкурса исследовательских проектов «Без срока давности», который продлится до 10 апреля 2024 года.
Министерство Образования